Znak Zastrzeżony – jego znaczenie w modzie

Rys historyczny

Znaki towarowe pojawiały się już od czasów starożytnych, gdzie umieszczano je na różnego rodzaju przedmiotach, dzięki czemu wiadomo było kto jest ich wytwórcą lub właścicielem. Podobnie było w czasach średniowiecznych, gdzie znaki te traktowano jako jeden z przywilejów udzielanych cechom rzemieślniczym pozwalającym zidentyfikować pochodzenie danego towaru. Wraz z dynamicznym rozwojem produkcji i techniki na przełomie XVIII i XIX wieku dostrzeżono potencjał znaków handlowych oraz potrzebę ich ochrony. Kluczowym aktem ustanawiającym i regulującym międzynarodowy system ochrony znaków zastrzeżonych była Konwencja Paryska o ochronie własności przemysłowej podpisana dnia 20 marca 1883 roku, która – oczywiście z uwzględnieniem stosownych zmian – obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Pierwsze rejestracje

Jednym z najstarszych zarejestrowanych znaków towarowych na świecie dotyczącym branży modowej jest znak Burberry zarejestrowany w 1909 roku. Również firma Levi Strauss & Co., używająca swojego znaku od 1886 roku, dokonała jego rejestracji, ale dopiero w  1928 roku. Przenosząc się na nasz rodzimy grunt, najstarszym zarejestrowanym w Polsce znakiem handlowym z branży modowej jest znak należący do Fa. Salamander – Schuhgesellschaft m. b. H., która to była fabryką obuwia. Jego rejestracji w Polskim Urzędzie Patentowym dokonano dnia 12 kwietnia 1924 roku pod numerem 67, a jako datę od której liczy się pierwszeństwo znaku podano datę 16 września 1918 roku. Powyższe wskazuje, iż również w Polsce dosyć wcześnie dostrzeżono potrzebę rejestracji znaków dotyczących branży modowej.

Polska regulacja

Od tego momentu upłynęło wiele wody w Wiśle oraz zarejestrowano wiele nowych znaków. Obecnie, na gruncie prawa polskiego, zgodnie z art. 120 Ustawy o własności przemysłowej znakiem zastrzeżonym może być każde oznaczenie,  które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Powyższa ustawa wskazuje, iż takim znakiem może być w szczególności wyraz (np. fantazyjna nazwa), rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna czy też nawet melodia lub inny sygnał dźwiękowy (o Melodii jako o znaku towarowym pisaliśmy w artykule na blogu – do którego lektury serdecznie zapraszamy).

Znak Handlowy w branży modowej

Branża modowa dosyć wcześnie dostrzegła potrzebę rejestrowania znaków, bowiem to właśnie one bardzo często stanowią o ich marce i rozpoznawalności. Pomimo tego, iż w doktrynie wskazuje się, iż główną funkcją takiego znaku jest funkcja oznaczenia pochodzenia, tj. możliwość odróżnienia towaru jednego przedsiębiorcy od towaru innego przedsiębiorcy, obecnie na pierwszy plan zdaje się wysuwać funkcja gwarancyjna i reklamowa znaku. Szczególnie widoczne jest to w szeroko rozumianej branży modowej gdzie ów znak jest również środkiem reklamy, wywołującym u klientów konkretne skojarzenia. W świecie mody znak handlowy w bardzo wielu przypadkach stał się swego rodzaju „metką” przypiętą do konkretnego projektanta czy też konkretnego domu mody. Dziś już nie chodzi o to, by tylko odróżnić się od innych, ale o to by być kojarzonym z tym właśnie konkretnym produktem, wyrażeniem, wystrojem czy też rysunkiem. O tym, że znak spełnia również funkcje reklamowe wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w swoim wyroku z dnia 11 kwietnia 2007 roku o sygnaturze akt: VI SA/Wa 98/07 „Znak towarowy służy do określenia tożsamości towarów lub usług pochodzących od konkretnego przedsiębiorstwa. Spełnia on także funkcje reklamowe itp. jednakże to nie te jego właściwości są celem rejestracji oznaczenia jako znaku towarowego.”

Przedsiębiorca, któremu udało się zarejestrować konkretny znak może zakazać innym przedsiębiorcom posługiwania się nim, lub też posługiwania się znakiem podobnym. Zgodnie z art. 138 Ustawy o własności przemysłowej w zgłoszeniu rejestracyjnym musi określić znak oraz wskazać towary, dla których ten znak jest przeznaczony. Na tym tle bardzo często dochodzi do nieporozumień, bowiem przedsiębiorcom bardzo często wydaje się, iż to że uzyskali prawo ochronne co do swojego znaku oznacza, że mogą to prawo egzekwować od każdego innego przedsiębiorcy, który posługuje się przykładowo taką samą nazwą. Otóż, prawo ochronne na znak zastrzeżony przysługuje w zakresie danej klasy usług i towarów dla których ten znak jest przeznaczony. Nie będzie mowy o naruszeniu znaku handlowego przez przedsiębiorców działających pod taką samą firmą, jeśli jedna z nich zajmuje się na przykład projektowaniem odzieży a druga produkcją mleka.

Posiadanie monopolu na konkretny znak w konkretnej branży może niewątpliwie wpływać ograniczająco na konkurencję. W związku z powyższym należy rozważnie korzystać z tej możliwości i podejmować rozsądne decyzje odnośnie rejestrowania znaków handlowych. Posiadanie monopolu na konkretny znak nie może prowadzić do ograniczenia konkurencji na rynku ani tym bardziej do jej całkowitego zmonopolizowania w myśl zasady „kto pierwszy ten lepszy”.

Mechanizmem obronnym przed tego typu praktykami na gruncie prawa polskiego jest niewątpliwie możliwość unieważnienia już zarejestrowanego znaku. Szczególnie jeśli znak ten nie jest używany, a został zarejestrowany tylko po to by stworzyć wrażenie „sztucznego monopolu” w danej branży, czy też utracił znamiona odróżniające na skutek działań bądź zaniechań uprawnionego i stał się w obrocie zwyczajowym oznaczeniem.

Nowelizacja pwp

Ponadto, od 15 kwietnia 2016 roku w związku z nowelizacją Ustawy o własności przemysłowej doszło do zmiany procedury rejestracji znaku towarowego polegającej na przejściu na system sprzeciwowy. Bezwzględne przesłanki nieudzielenia prawa ochronnego na znak badane z urzędu przez Urząd Patentowy RP zostały enumeratywnie wskazane w art. 129¹ Ustawy o własności przemysłowej. Względne przesłanki wskazane w art. 131¹ Ustawy o własności przemysłowej stanowią między innymi, iż nie udziela się prawa ochronnego na znak handlowy, którego używanie narusza prawa osobiste bądź majątkowe osób trzecich, bądź też jest znakiem identycznym lub podobnym do znaku już zarejestrowanego, a wystąpienie tych przesłanek stanowi podstawę do wniesienia sprzeciwu co do możliwości zarejestrowania takiego znaku. System sprzeciwowy obowiązujący w obecnej formie ma za zadanie uproszczenie procedury rejestracji znaku i przeciwdziałanie przewlekłości postępowania co ma skutecznie przyśpieszyć procedurę rejestracji znaku.

Reasumując, bardzo często znak handlowy staje się jednym z ważniejszych, a czasem najważniejszym elementem danego przedsiębiorstwa, stanowiącym o jego popularności i renomie, dlatego tak ważne jest dbanie o jego ochronę. Prawo ochronne na znak przyznawane przez Urząd Patentowy RP ma jednak terytorialny charakter, co oznacza, że jest ono skuteczne wyłącznie w granicach terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeśli chcemy, aby nasz znak był chroniony na terytorium wszystkich państw należących do Unii Europejskiej, jego zgłoszenia musimy dokonać w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Ochronę międzynarodową naszego znaku umożliwia nam jego zgłoszenie w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).