Prawo do odstąpienia od umowy – już nie tylko dla konsumentów
O prawie do odstąpienia od umowy, które potocznie zwane jest w e-commerce „zwrotem” miałam przyjemność rozmawiać podczas GGCmeetup w lutym 2019 roku. Mój wykład możecie obejrzeć na kanale YouTube GeekGoesChic.
Pamiętam, że uczestników spotkania zaskoczyła informacja o tym, że około 20% kobiet kupuje ubrania jedynie po to, aby zrobić sobie w nich zdjęcie i zamieścić je na Instagramie, a następnie zwraca je do sklepu.
Zwroty to poważne zagadnienie dla sklepów internetowych. O problemach zwrotów pisał np.:
- Vogue Business w artykule „The inconvenient challenge of online returns”
- Forbes w artykule „Returns an epidemic which the fashion industry is choosing to ignore”
- CNBC w artykule „Coronavirus dealing with returns could be bigger burden for retailers”
Dlatego między innymi powstają nowe metody płatności jak np. PayPo czy nowe rozwiązania technologicznie jak np. esize.me, które mają na celu między innymi zminimalizowanie przypadków zwrotów i kosztów z nimi związanych.
Kto teraz może zwrócić towar zakupiony w sklepie internetowym?
Aktualnie prawo zwrotu przysługuje jedynie konsumentom, czyli osobom fizycznym dokonującym z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową – art.221 k.c.
Natomiast zgodnie z art. 27 ustawy o prawach konsumenta – konsument może odstąpić od umowy terminie 14 dni od dnia otrzymania towaru.
Odstąpienie od umowy jest uzależnione jedynie od terminowego złożenia oświadczenia, a sprzedawca nie może dodatkowo uzależniać skuteczność odstąpienia od jakichkolwiek innych czynności czy okoliczności, w tym np. posiadania paragonu czy oryginalnego opakowania.
Co się zmieni od 1 stycznia 2021r.?
Od 1 stycznia 2021r., w ustawie 0 prawa konsumenta, zacznie obowiązywać art. 38a zgodnie, z którym „Przepisy dotyczące konsumenta zawarte w niniejszym rozdziale stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.”
Dla przypomnienia – prawo do odstąpienia od umowy uregulowane jest w Rozdziale 4, od art. 27 do 38 ustawy prawa konsumenta.
W związku z powyższą zmianą, prawo do odstąpienia będzie przysługiwało również osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, która będzie zawierała umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy będzie wynikało, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego. Ten brak zawodowego charakteru ma wynikać w szczególności z danych zawartych w CEiDG.
Czyli od 1 stycznia 2021r., elementem przesądzającym, o tym, że danej osobie fizycznej nie będzie przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy, nie będzie okoliczność wystawienia faktury.
Od 1 stycznia 2021r., osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, które wzięły fakturę może – pod określonymi warunkami – przysługiwać prawo odstąpienia od umowy.
Warunkiem jest to, aby:
- zawierana była umowa bezpośrednio związana z działalnością gospodarczą tej osoby oraz,
- z treści tej umowy musi wynikać, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego.
Przykład 1
Właściciel stacjonarnego sklepu odzieżowego, prowadzący działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, zakupił, przez Internet, do sklepu wieszaki na odzież. Zakup dokonany został na fakturę. W takim wypadku przedsiębiorcy nie będzie przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy.
Przykład 2
Właściciel stacjonarnego sklepu odzieżowego, prowadzący działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, zakupił, przez Internet, do sklepu telewizor. Zakup dokonany został na fakturę. W takim wypadku przedsiębiorcy będzie przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy.
Problemy interpretacyjne będzie rodziło sformułowanie „charakteru zawodowego”.
Najprościej rzecz ujmując, chodzi tu o takie umowy, które nie będą bezpośrednio dotyczyły branży, w której specjalizuje się dany przedsiębiorca.
Jak przygotować się do zmiany?
Z brzmienia art. 38a ustawy prawa konsumenta, wynika wprost, że o zawodowym charakterze ma świadczyć treść umowy i że podstawowym sposobem jego weryfikacji powinno być CEiDG.
Pojawiają się stanowiska, zgodnie z którymi w procesie zakupowym przedsiębiorcy powinni od 1 stycznia 2021r., zamieścić dodatkowy checkbox, w którym kupujący będzie oświadczał, czy umowa ma w jego przypadku charakter zawodowy czy nie.
W mojej ocenie takie rozwiązanie nie jest prawidłowe. Po pierwsze dlatego, że to nie oświadczenie składane przez kupującego determinuje czy jest charakter zawodowy czy nie, tylko treść umowy. Przy interpretacji umowy liczy się bowiem zgodny zamiar stron, a nie literalna treść umowy. Dlatego w moim przekonaniu ryzykowne jest wprowadzenie oświadczenia składanego przez kupującego, które miałoby przesądzać o tym, że umowa ma dla niego charakter zawodowy, pomimo, że w rzeczywistości nie ma takiego charakteru.
Takie oświadczenie nie zwolni przedsiębiorcy z konieczności stosowania przepisów o prawie do odstąpienie od umowy, w przypadkach, w których zostaną spełnione ustawowe przesłanki. I tak przy każdym złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedawca będzie miał obowiązek przeanalizowania czy takie prawo przysługuje danej osobie czy nie. A oświadczenie złożone w procesie zakupowym w formie checkbox’a może mieć jedynie charakter pomocniczy a nie przesądzający o charakterze umowy.
Dlatego, moim zdaniem, każdy przedsiębiorca prowadzący sklep online powinien rozważyć jaka jest skala przypadków, które mogą być objęte zmianą i czy korzystniejsze jest wprowadzanie procedur związanych z weryfikacją przedsiębiorców, którzy składają oświadczenia o odstąpieniu czy może korzystniejszym rozwiązaniem będzie nadanie klientom dokonującym transakcji o charakterze zawodowym uprzywilejowanego statusu konsumenta, aby ułatwić proces sprzedaży.
Niezależnie jednak od powyższego konieczne jest wprowadzenia zmian w regulaminach sklepów internetowych, które aktualnie przyznają prawo do odstąpienia od umowy jedynie konsumentom.
Akty prawne:
- ustawa z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta (Dz.U.2020.287 t.j. z dnia 2020.02.21);
- ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U.2019.1495 z dnia 2019.08.08) – art. 55;
ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2020.568 z dnia 2020.03.31) – art. 62:
Obraza wyróżniający jest autorstwa Mark König i pochodzi z Unsplash